De sterk aan de botter verwante ‘Volendammer Kwak’ is het resultaat van een ontwikkeling vanaf de Middeleeuwen tot aan het einde van de vorige eeuw. De ‘Volendammer Kwak’ is een houten platbodem met een lengte van ca 16.00m en breedte van 4.50m en is daarmee een stuk groter dan een gewone botter die een lengte heeft van ca 14.00m en een breedte van 4.20m. De Kwak is groter omdat gevist werd met sleepnetvissen (de kwakkuil en de wonderkuil), specifieke Volendamse vistechnieken waar meer (zeil) trekkracht voor nodig was en dus een groter schip dat meer zeil kon voeren.

Aan de voorzijde heeft de Kwak een hoge kop waarmee de boot beter door de golven kan ‘breken’ en waardoor er een leef- en opslagruimte ontstaat onder de voorplecht, het vooronder. Het achterschip is veel lager en dat is om het vistuig makkelijker te kunnen binnenhalen. In het achterschip bevindt zich de ‘bun’. Dit is een ruimte die in open verbinding staat met het water waarop gevaren wordt en aan de zijkant wordt afgedekt door de geperforeerde ‘kaarplaten’. Het buitenwater kan er vrij doorheen stromen maar de vangst kan er niet uit, zodat deze dagenlang levend kon worden bewaard. Op de bun ligt een deksel, zodat de vis er van bovenaf kon worden uitgeschept. Aan weerskanten hangen de zwaarden, die worden neergelaten om tegendruk te geven aan de zeilen en om afdrijven tegen te gaan.

In het vooronder was een kleine verblijfplaats ‘de roef’ voor de bemanning om te slapen en te eten. Het houtkacheltje zorgen voor wat warmte en om eten klaar te maken. Het vooronder van de Volendammer kwakken is veelal gedecoreerd met snijwerk, schilderingen en een spreuk.

In gebruik: Hoewel een Kwak er misschien uitziet als een nogal log schip, is het tegendeel waar. Onder zeil ligt het schip heel stabiel in het water en heeft weinig last van golfslag. Het schip reageert goed op trim en roer, gaat gemakkelijk overstag, en vaart hoog aan de wind. Kortom, zeilen met de kwak is ook echt zeilen. Het schip wordt gevaren door twee vrijwilligers, een kundige schipper met een even kundige maat.

In 1993 belande een wrak van een houten botter, een Volendammer Kwak, in handen van enkele enthousiastelingen. Die hadden zich tot doel gesteld om deze te restaureren en daarmee de rijke zeil- en visserijhistorie van het dorp nieuw leven in te blazen. Dat enthousiasme heeft geleid tot de oprichting van een vrijwilligersclub en in 2011 tot de Vereniging Behoud de Volendammer Botters. De vereniging heeft ondertussen 6 botters en de leden verzorgen daarvoor de restauratie, het onderhoud, het beheer, de exploitatie en een zeilopleiding. Het doel is om met dit varend erfgoed het verleden een gezicht te geven en deze als ‘parels’ voor de thuishaven Volendam te behouden. De vereniging beschikt daartoe sinds 2022 ook over een werf waar restauratie en onderhoud plaats vinden.
Van begin april tot eind oktober wordt met de schepen actief gevaren tijdens zeilwedstrijden, culturele- en nautische evenementen en verhuur/sponsor tochten.

Sinds augustus 2022 heeft de vereniging de beschikking over een eigen overdekte werf. De werf is gerealiseerd door de gemeente Edam Volendam en wordt door de vereniging van de gemeente gehuurd. De werf is onderdeel van een complex met een horeca gelegenheid en een sociale werkplaats.

De werf bestaat uit een overdekte hal waar een Volendammer Kwak volledig inpast met daarbij een timmerwerkplaats, een smederij en diverse andere voor het onderhouden en restaureren van botters noodzakelijke voorzieningen. In de winter wordt er de losse scheepsinventaris opgeslagen.

Het geheel heeft de uitstraling van een historische botterwerf waarbij de naam ‘De Krommer’ is ontleend aan de voormalige naam van het gebied; ‘de Krom’.
De werf vervult tevens een museale functie en staat dan ook open voor rondleidingen. Daar wordt informatie verstrekt over de bouw, restauratie van botters, het gebruik van oude gereedschappen en technieken en worden enkele oude spreuken getoond.